Wiosna, to najlepszy czas na ocenę stanu plantacji zbożowych, ochronę zapobiegawczą niedopuszczającą do spadku wysokości i jakości plonowania roślin zbożowych.
Co to są zabiegi T1, T2, T3?
Zabiegi T1, T2, T3 to zabiegi fungicydowe chroniące rośliny przed porażeniem przez patogeny grzybowe, doprowadzające do skażenia ziarna mykotoksynami. Termin wykonania zabiegu uwzględnia skalę BBCH wykorzystywaną w państwach UE do identyfikacji fitofenologicznych faz roślin uprawnych. Zabiegi należą do podstawowej ochrony fungicydowej zbóż ozimych, jarych, a takż innych roślin tj. rzepak.
Jakie choroby grzybowe zwalczają zabiegi T1, T2, T3?
Zabiegi T1, T2 i T3 to kluczowe etapy ochrony fungicydowej zbóż, mające na celu zabezpieczenie roślin przed infekcjami wywoływanymi przez grzyby patogeniczne. Są to podstawowe działania grzybobójcze w uprawie zbóż.
Ważne jest, aby zabiegi wykonywać w określonych fazach rozwojowych zbóż, ponieważ rozwijająca się roślina narażona jest na choroby charakterystyczne dla danego okresu wzrostu i rozwoju uprawianej rośliny.
Zabieg T1 – głównie zapobieganie wystąpienia chorób podstawy źdźbła, tj:
- fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła - spowodowana przez grzyby z rodzaju Fusarium, głównie culmorum, F. avenaceum, F. graminearum, a także Microdochium nivale,
- łamliwość podstawy źdźbła - powoduje ją dwa gatunki grzyba: Oculimacula herpotrichoides i acuformis,
- a także innych groźnych chorób, tj.: rdza brunatna, żółta, septorioza, brunatna plamistość liści, mączniak prawdziwy zbóż i traw, rynchosporioza zbóż.
Zabieg T2 – zapobiega i zwalcza choroby rozwijające się na górnych liściach i kłosie, tj.:
- rdza brunatna, żółta - spowodowana głównie przez grzyb Puccinia recondita i striiformis,
- mączniak prawdziwy - wywołany przez różne rodzaje grzybów, tj.: Erysiphe, Podosphaera, Oïdium, Leveillula,
- brunatna plamistość liści - spowodowana przez Pyrenophora tritici-repenti,
- septorioza paskowana liści - wywoływana przez Mycosphaerella graminicola i plew -powoduje ją gatunek Phaeosphaeria nodorum.
Zabieg T3 – zwalcza choroby występujące na kłosach i górnych liściach, tj.:
- fuzarioza kłosa - wywoływana przez różne gatunki grzybów z rodzaju Fusarium,
- czerń kłosów - spowodowana zakażeniem grzybami z rodzaju: Cladosporium, Alternaria, Epicoccum i Ascochyta,
- septorioza plew.
Zabiegi T1, T2, T3 - terminy
Zabieg T1 – jest stosowany na wiosnę po ruszeniu wegetacji ozimin bądź w uprawie form jarych po osiągnięciu odpowiedniej fazy rozwojowej. Wysoka wilgotność i temperatura powietrza powyżej 15°C to warunki sprzyjające rozwojowi grzybów patogennych, dlatego to dobry moment na pierwszy zabieg fungicydowy.
- Pierwszy okres – faza BBCH 30-31 (od fazy strzelania w źdźbło do fazy pierwszego kolanka)
lub
- Drugi okres – faza BBCH 30-32 (od fazy strzelania w źdźbło do fazy drugiego kolanka)
Zabieg T2 – kolejny zabieg służy ochronie liścia flagowego oraz podflagowego, a także zapobiegnięciu rozprzestrzenieniu się choroby na kłos.
- Pierwszy okres – faza BBCH 37-39 (od fazy liścia flagowego do fazy liścia podflagowego)
lub
- Drugi okres – faza BBCH 39-51 (od fazy liścia flagowego do początku kłoszenia)
Zabieg T3 – wykonując trzeci zabieg nie dopuszczamy do porażenia ziarna zbóż mykotoksynami.
- Pierwszy okres – faza BBCH – 51-59 (od początku kłoszenia do końca fazy kłoszenia)
lub
- Drugi okres –faza BBCH 61-65 (od początku kwitnienia do pełni kwitnienia)
Rys. Graficzne przedstawienie skali BBCH
Źródło: Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
Działanie zabiegów fungicydowych
Fungicydy to grupa środków ochrony roślin o działaniu grzybobójczym. Zabieg fungicydowy ma za zadanie zaburzyć procesy fizjologiczne zachodzące w komórkach grzybów m. in. procesu oddychania, zmian w przepuszczalności błon plazmatycznych, syntezy różnych substancji.
Aby wiosenny zabieg (T1) był wystarczający, należy zastosować preparaty o możliwie szerokim spektrum działania w celu najskuteczniejszego zwalczania pierwszych objawów choroby. Ponadto zaleca się interwencyjne zastosowanie wiosennego zabiegu fungicydowego ponieważ często, początkowe objawy zakażenia mają postać utajoną. A także, w celu eliminacji potencjalnych źródeł infekcji, po przejściu długiej i stosunkowo ciepłej jesieni.
Przeprowadzany kolejny zabieg (T2) powinien mieć działanie zarówno zapobiegawcze jak i interwencyjne po ukazaniu się pierwszych objawów choroby. Zabieg T2 wpływając na ochronę najwyższych liści, zapobiega przeniesieniu się patogenu na kłos i zmniejszeniu plonowania, poprzez niedopuszczenie do ograniczenia powierzchni asymilacyjnej rośliny.
Decydując się na zabieg trzeci najskuteczniejsze będzie, wybrać substancję której zakres działania obejmuje zwalczanie ognisk chorobowych charakterystycznych dla danej fazy rozwojowej rośliny. Główny cel stosowania oprysku T3 służy otrzymaniu plonu wysokiej jakości.
Największym błędem w praktyce rolniczej, jest opóźnienie zabiegów, gdyż skutki spóźnionej reakcji na choroby grzybowe zbóż, są nieodwracalne, a występujące porażenie może być potencjalnym elementem redukującym wielkość i jakość plonu.
Znaczenie ochrony fungicydowej dla plonowania
Zabiegi T1 i T2 zastosowane interwencyjnie nie dopuszczają do inicjacji ognisk grzybowych, a tym samym do rozprzestrzenienia się patogenu z dolnych części rośliny na wyższe organy. Łatwiej i ekonomiczniej jest zapobiegać ewentualnemu wystąpieniu, niż zwalczać już widoczne objawy choroby.
Dopuszcza się pominięcie trzeciego oprysku w przypadku, gdy wcześniejsze zabiegi nie doprowadziły do rozprzestrzenienia się choroby na kolejne organy zboża, nie przekraczając progu szkodliwości, a także w sytuacjach, gdy pogoda nie sprzyja rozprzestrzenianiu się patogenu.
Warto stosować preparaty, zawierające więcej niż jedną substancję aktywną. Pozwala to z jednej strony uniknąć ryzyka odporności, a także wzmocnić i udoskonalić ochronę zbóż. Produkty te, są bardziej uniwersalne i zwalczają najczęściej szersze spektrum chorób grzybowych. Pamiętać jednak należy o dostosowaniu substancji aktywnej do choroby grzybowej charakterystycznej dla występowania w danej fazie rozwojowej rośliny.
Warunki sprzyjające pojawieniu się chorób grzybowych
Decydując się na uprawę konkretnej odmiany powinniśmy szczególnie zwrócić uwagę na jej odporność na choroby grzybowe. Informacje o odporności poszczególnych odmian są dostępne w formie elektronicznej na stronie Centralnego Ośrodka Badań Odmian Roślin Uprawnych (COBORU), publikowane corocznie w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO). Dodatkowo odmiany poddane badaniom są polecane do uprawy w poszczególnych rejonach kraju.
Ponadto, występowaniu chorób grzybowych może sprzyjać uprawa zbóż po zbożach, co prowadzi do przenoszenia zarodników grzybowych na kolejne uprawy w lata. Warto zwrócić uwagę także, na sąsiedztwo okolicznych zasiewów, gdyż zarodniki przenoszą się z wiatrem, więc dobór odpowiedniego płodozmianu nie będzie wystarczająco obniżał ryzyka infekcji.
Nieodpowiednie zabiegi agrotechniczne i niedokładność w ich stosowaniu, może przyczynić się do tworzenia ognisk chorobowych m.in. przez nieprzestrzeganie norm wysiewu, niewystarczające odchwaszczenie, co prowadzi do utrzymania zwiększonej wilgotności w łanie.
Niezależnym od człowieka czynnikiem mającym wpływ na podatność infekcyjną, rozprzestrzenianie i skuteczność ochrony przed patogenem chorobotwórczym jest pogoda. Ryzyko wystąpienia choroby podwyższa wysoka temperatura i duża wilgotność powietrza, na skutek występowania częstych opadów.
Zbiegi T1, T2 i T3 mają za zadanie zabezpieczyć roślinę przed infekcją grzybową oraz wyniszczyć ogniska zasiedlenia przez patogeny. Istotne jest natomiast indywidualne podejście do ochrony, które pozwala na osiągnięcie optymalnych wyników i minimalizację ryzyka strat w plonie.
mgr inż. Dorota Jagiełło
Katedra Technologii Produkcji Roślinnej i Towaroznawstwa
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Warto zadbać o dobór odpowiednich rozpylaczy przy przeprowadzaniu zabiegów T1, T2, T3. W ofercie Agroplast znajdziesz rozpylacze ceramiczne czy polimerowych, które mogą być z powodzeniem stosowane przy zabiegach fungicydowych np., rozpylacz dwustrumieniowy eżektorowy 6MSC2, czy rozpylacz eżektorowy dwustrumieniowy 6MSP2 - polimerowy z różową wkładką wzmocnioną molekułami nieorganicznymi.
Literatura:
Broszury Dolnośląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, Uprawy zbóż.
COBORU, Publikacje PDO.
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie.
Walerowska M., Czubiński T. Cel: zdrowy kłos. Top Agrar.
Mączyńska A., W terminie T1 pokonasz łamliwość źdźbła. Nowoczesna uprawa.